ಶ್ರೀ ರಾಮಾಯಣ ದರ್ಶನಂ: ಕುವೆಂಪು ಕಂಡ ರಾಮಾಯಣದ ಹೊಸ ನೋಟ

ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆ ನಮಗೆಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತು. ರಾಮ, ಸೀತೆ, ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ಹನುಮಂತ, ಮತ್ತು ರಾವಣ - ಈ ಪಾತ್ರಗಳು ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಬೆರೆತುಹೋಗಿವೆ. ಆದರೆ, ನಾವೆಲ್ಲ ಕೇಳಿರುವ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣವನ್ನೇ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಅದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಹೊಸ, ಇಂದಿನ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ನೋಟವನ್ನು (Vision) ಕೊಟ್ಟರೆ ಹೇಗಿರುತ್ತದೆ?

ಈ ಮಹಾನ್ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಿದವರೇ ನಮ್ಮ "ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ ಕುವೆಂಪು". ಅವರು ಬರೆದ "ಶ್ರೀ ರಾಮಾಯಣ ದರ್ಶನಂ" ಪುಸ್ತಕ, ಬರೀ ಹಳೆಯ ಕಥೆಯನ್ನೇ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಆ ಕಥೆಗೆ ಒಂದು ಹೊಸ ಅರ್ಥವನ್ನು, ಒಂದು ಹೊಸ "ದರ್ಶನ"ವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಇದು ಎಂತಹ ಅದ್ಭುತ ಪುಸ್ತಕವೆಂದರೆ, ಇದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ "ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ" ಬಂತು. ಹಾಗಾದರೆ, ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಅಂಥದ್ದೇನಿದೆ? ಇದು ಯಾಕೆ ಬೇರೆ ರಾಮಾಯಣಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನ? ಸರಳವಾಗಿ ತಿಳಿಯೋಣ.

"ದರ್ಶನಂ" ಎಂದರೇನು?

ಮೊದಲಿಗೆ, ಈ ಪುಸ್ತಕದ ಹೆಸರನ್ನೇ ಗಮನಿಸಿ. ಕುವೆಂಪು ಇದಕ್ಕೆ "ರಾಮಾಯಣ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಿಲ್ಲ, "ಶ್ರೀ ರಾಮಾಯಣ ದರ್ಶನಂ" ಎಂದು ಕರೆದರು. "ದರ್ಶನಂ" ಎಂದರೆ "ದರ್ಶನ" ಅಥವಾ "ನೋಟ". ಇದು ಕೇವಲ ರಾಮನ ಕಥೆಯಲ್ಲ, ಇದು ರಾಮಾಯಣದ ಮೂಲಕ ಕುವೆಂಪುರವರು ಕಂಡುಕೊಂಡ ಜೀವನದ ಸತ್ಯದ ನೋಟ.

ಕುವೆಂಪುರವರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶ "ಸರ್ವೋದಯ" - ಅಂದರೆ ಎಲ್ಲರ ಏಳಿಗೆ, ಎಲ್ಲರ ಒಳಿತು. ಕೆಟ್ಟವರನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಎಲ್ಲರೂ ಒಳ್ಳೆಯವರಾಗಬೇಕು, ಎಲ್ಲರೂ ಉದ್ಧಾರವಾಗಬೇಕು ಎನ್ನುವುದೇ ಈ ಮಹಾಕಾವ್ಯದ ಮೂಲ ಆಶಯ.

"ದರ್ಶನಂ" ಯಾಕೆ ಬೇರೆಯಲ್ಲೇ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ?

ಕುವೆಂಪು ಹಳೆಯ ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅದರ ಪಾತ್ರಗಳು ಯೋಚಿಸುವ ರೀತಿ, ಘಟನೆಗಳು ನಡೆಯುವ ಹಿಂದಿನ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಹೊಸದಾಗಿ ತೋರಿಸಿದರು.

1. ರಾವಣನ ಪಾತ್ರ - ಕೆಟ್ಟವನಲ್ಲ, ದಾರಿ ತಪ್ಪಿದವನು: ಇದು "ದರ್ಶನಂ"ನ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯವಾದ ಬದಲಾವಣೆ.

• ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ: ರಾವಣ ಒಬ್ಬ ರಾಕ್ಷಸ, ಕೆಟ್ಟವನು. ರಾಮ ಅವನನ್ನು ಕೊಂದು, ಯುದ್ಧ ಮುಗಿಸುತ್ತಾನೆ.

• ಕುವೆಂಪು ದರ್ಶನದಲ್ಲಿ: ರಾವಣ ಕೂಡ ಒಬ್ಬ ಮಹಾನ್ ವ್ಯಕ್ತಿ, ದೊಡ್ಡ ತಪಸ್ವಿ, ಶಿವಭಕ್ತ. ಆದರೆ ಅವನು ತನ್ನ ಅಹಂಕಾರ ಮತ್ತು ಆಸೆಯಿಂದ ದಾರಿ ತಪ್ಪುತ್ತಾನೆ. ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ರಾಮನು ರಾವಣನ ದೇಹವನ್ನು ಕೊಂದರೂ, ಅವನ ಆತ್ಮವನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ರಾವಣನ ಆತ್ಮವು "ಅಗ್ನಿ ಪರೀಕ್ಷೆ"ಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ. ಹೌದು, ಇಲ್ಲಿ ಅಗ್ನಿಪರೀಕ್ಷೆ ಸೀತೆಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ರಾವಣನಿಗೂ ನಡೆಯುತ್ತದೆ!

ರಾವಣನಲ್ಲಿದ್ದ ಕೆಟ್ಟ ಗುಣಗಳೆಲ್ಲವೂ ಬೆಂಕಿಯಲ್ಲಿ ಸುಟ್ಟುಹೋಗಿ, ಅವನ ಆತ್ಮವು ಪರಿಶುದ್ಧವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಗೆ, ರಾವಣನ ಆತ್ಮವು ರಾಮನಲ್ಲಿಯೇ ಒಂದಾಗುತ್ತದೆ. ಕುವೆಂಪು ಹೇಳುವುದೇನೆಂದರೆ - ಎಷ್ಟೇ ಕೆಟ್ಟವನಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವನಲ್ಲೂ ಒಳ್ಳೆಯತನ ಇರುತ್ತದೆ, ಅವನೂ ಬದಲಾಗಬಹುದು, ಉದ್ಧಾರವಾಗಬಹುದು.

2. ಮಂಥರೆಯ ಕಥೆ: ಕೈಕೇಯಿಯ ದಾಸಿ ಮಂಥರೆ ನಮಗೆಲ್ಲ ಗೊತ್ತು. ಅವಳ ಮಾತು ಕೇಳಿಯೇ ಕೈಕೇಯಿ ರಾಮನನ್ನು ಕಾಡಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದ್ದು. ನಾವು ಅವಳನ್ನು ಕೆಟ್ಟವಳು ಎನ್ನುತ್ತೇವೆ.

ಆದರೆ ಕುವೆಂಪು, "ಅವಳು ಯಾಕೆ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದಳು?" ಎಂದು ಯೋಚಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವಳ ಬೆನ್ನಿನ ಮೇಲೆ ಗೂನು ಇತ್ತಲ್ಲವೇ? ಚಿಕ್ಕಂದಿನಿಂದ ಎಲ್ಲರೂ ಅವಳನ್ನು "ಗೂನಿ, ಗೂನಿ" ಎಂದು ಆಡಿಸುತ್ತಾ, ನೋವು ಕೊಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ. ಆ ನೋವೇ ಅವಳ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ವಿಷವಾಗಿ ತುಂಬಿರುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕೇ ಅವಳು ಕೈಕೇಯಿಗೆ ಕೆಟ್ಟ ಬುದ್ಧಿ ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ. ಹೀಗೆ ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ, ಕುವೆಂಪು ಆ ಪಾತ್ರದ ಮೇಲೂ ನಮಗೆ ಕನಿಕರ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

3. "ಸರ್ವೋದಯ"ದ ದೃಷ್ಟಿ: "ದರ್ಶನಂ"ನಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಪೂರ್ತಿ ಕೆಟ್ಟವರಲ್ಲ. ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಹೆಂಡತಿ ಊರ್ಮಿಳೆ, ಶತ್ರುಘ್ನನ ಮಗ ಸುಬಾಹು, ರಾವಣನ ಮಗ ಅತಿಕಾಯ - ಹೀಗೆ ಹಳೆಯ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಮಾತಿಲ್ಲದ ಸಣ್ಣ ಪಾತ್ರಗಳಿಗೂ ಕುವೆಂಪು ದೊಡ್ಡ ಜಾಗ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ, ಅವರಿಗೂ ಒಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಎಲ್ಲ ಪಾತ್ರಗಳೂ ಇಲ್ಲಿ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಅರ್ಹ.

ಕುವೆಂಪುರವರ ತತ್ವಗಳು

1. ಪ್ರಕೃತಿಯೇ ದೇವರು: ಕುವೆಂಪುರವರು ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು (ಗಿಡ, ಮರ, ಬೆಟ್ಟ, ನದಿ) ಬಹಳ ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ "ದರ್ಶನಂ"ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕೃತಿ ಕೇವಲ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲ. ಅದು ಒಂದು ಜೀವಂತ ಪಾತ್ರ. ರಾಮನಿಗೂ ಕಾಡಿಗೂ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಸೀತೆಯು ಭೂಮಿಯ ಮಗಳು. ರಾಮನು ಕಾಡಿಗೆ ಹೋದಾಗ, ಇಡೀ ಪ್ರಕೃತಿಯೇ ಅವನ ಜೊತೆ ದುಃಖಿಸುತ್ತದೆ. ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕೃತಿಯೇ ಕೋಪಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

2. ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಗೆ ಜಾಗ: ಇದು ಮಹಾಕಾವ್ಯವಾದರೂ, ಕುವೆಂಪು ಪವಾಡಗಳನ್ನು (miracles) ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಎಲ್ಲದಕ್ಕೂ ಒಂದು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಥವಾ ಮಾನಸಿಕ ಕಾರಣ ಕೊಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅಹಲ್ಯೆ ಕಲ್ಲಾಗಿದ್ದು ನಿಜವಾದ ಕಲ್ಲಲ್ಲ, ಅವಳು ಮಾಡಿದ ತಪ್ಪಿನಿಂದ ಅವಳ ಮನಸ್ಸು "ಜಡ"ವಾಗಿ ಕಲ್ಲಿನಂತೆ ಆಗಿತ್ತು. ರಾಮನ ಪಾದಸ್ಪರ್ಶದಿಂದ (ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾತುಗಳಿಂದ) ಅವಳ ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತೆ ಅರಳಿತು.

ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಶೈಲಿ

"ಶ್ರೀ ರಾಮಾಯಣ ದರ್ಶನಂ" ಒಂದು "ಮಹಾಕಾವ್ಯ" (Epic Poem). ಇದನ್ನು ಕುವೆಂಪು "ಮಹಾಛಂದಸ್ಸು" ಎಂಬ ಹೊಸ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಓದಲು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಷ್ಟ ಅನಿಸಬಹುದು, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಹಳೆಯ ಕನ್ನಡದಂತೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ.

ಆದರೆ, ನಾವು ಅದರ ಭಾಷೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಹೆದರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಅದರೊಳಗಿನ "ಆಶಯ" (message) ನಮಗೆ ಮುಖ್ಯ.

ನಾವೇಕೆ "ದರ್ಶನಂ" ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯಬೇಕು?

ಈ ಪುಸ್ತಕ ಕೇವಲ ದೇವರ ಕಥೆಯಲ್ಲ, ಇದು ಮನುಷ್ಯನ ಕಥೆ.

1. ಬದಲಾವಣೆಯ ಸತ್ಯ: ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಕೆಟ್ಟವರಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಬದಲಾಗುವ ಅವಕಾಶವಿದೆ ಎಂದು ಈ ಪುಸ್ತಕ ಹೇಳುತ್ತದೆ.

2. ಕ್ಷಮೆಯ ಮಹತ್ವ: ರಾವಣನನ್ನೂ ಕ್ಷಮಿಸಿ, ಅವನನ್ನು ಉದ್ಧಾರ ಮಾಡುವ ರಾಮನ ಕಲ್ಪನೆ, ನಮಗೆ ಕ್ಷಮಾಗುಣವನ್ನು ಕಲಿಸುತ್ತದೆ.

3. ಕನ್ನಡದ ಹೆಮ್ಮೆ: ಈ ಒಂದು ಪುಸ್ತಕ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಗೆ, ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಜಗತ್ತಿನ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಗೌರವ ತಂದುಕೊಟ್ಟಿದೆ.

ಕೊನೆಯ ಮಾತು

"ಶ್ರೀ ರಾಮಾಯಣ ದರ್ಶನಂ" ಅನ್ನು ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಓದುವುದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗದೇ ಇರಬಹುದು. ಆದರೆ, ಕುವೆಂಪು ಅದರ ಮೂಲಕ ಏನು ಹೇಳಲು ಹೊರಟಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಕನ್ನಡಿಗನ ಕರ್ತವ್ಯ. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಕಾವ್ಯವಲ್ಲ, ಇದು ಉತ್ತಮ ಸಮಾಜ ಹೇಗಿರಬೇಕು ಎಂದು ತೋರಿಸಿದ ಒಂದು "ದರ್ಶನ".